Η θέση της Ελλάδας σε έναν μεταμοντέρνο κόσμο και η ανάγκη επαναπροσδιορισμού της εθνικής μας αφήγησης

Η θέση της Ελλάδας σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο μεταμοντέρνο κόσμο πρέπει να μας αποσχολήσει σοβαρά. Αν ο ελληνισμός θέλει να επιβιώσει ως έθνος και ως πολιτιστική συνέχεια, με ιδιαίτερη ταυτότητα και λόγο σε μια παγκοσμιοποιημένη πολλαπλών ταυτοτήτων κοινωνία, τότε αποτελεί συλλογικό μας συμφέρον να επαναπροσδιορίσουμε την εθνική μας αφήγηση. 

Μια αφήγηση μακριά από υπερβολές, εθνοκαπηλείες, ρατσιστικές συμπεριφορές αλλά και εθελοτυφλία και εθνομηδενισμούς. Από την μία, αυτό προυποθέτει εγγενώς μια αποδοχή και κατανόηση της ιστορικής μας πορείας μέσα στους αιώνες. Από την άλλη, την υιοθέτηση μιας διαλεκτικής και δημιουργικής σχέσης με το παρελθόν και τον τόπο μας αλλά και μιας αισιόδοξης αντίληψης για το μέλλον.

Το παρελθόν

Δεν είμαστε παρθενογέννητοι. Απο την στιγμή που ταυτιζόμαστε μαζί του, είμαστε πνευματικοί φορείς ενός πολιτισμού, ενός έθνους και μιας ιστορικής εξέλιξης. Είμαστε το έθνος των Ελλήνων και η λαλιά μας η ελληνική. Δεν χρειάζεται ως λαός να υποκύψουμε σε μια μεταμοντέρνα κουλτούρα του απόλυτου νιχιλισμού, όπου κάθε αναφορά στο έθνος αμφισβητείται και γίνεται καταδικαστέα. Ούτε βέβαια να αποδεχόμαστε την στείρα εξάρτηση από το παρελθόν ή την καθημερινή παραποίηση της αλήθειας απο διάφορους βάρβαρους ρατσιστές και μισάνθρωπους. 

Για πολλούς αιώνες ως συλλογικότητα σε αυτό το χώμα αισθάνομαστε και σκεπτόμαστε με το δικό μας ιδιαίτερο σύστημα αξιών, με την δική μας συνειδηση, με την δική μας γλώσσα και με τις δικές μας πεποιθήσεις. Βέβαια η ιστορική μας εξέλιξη δεν διαμορφώθηκε (και ούτε διαμορφώνεται) σε κλειστό πολιτισμικό χώρο και επηρεάστηκε και απο άλλους πολιτισμούς που ενίοτε άφηναν το στίγμα τους στον τόπο μας. Πάντοτε όμως το συνάθροισμα ηταν Ελληνικό.

Σκορπισθήκαμε στις πέντε ηπείρους. Συμβάλλαμε αποφασιστικά στην εξέλιξη του ανθρώπινου γέννους γιατί όπως πολύ σωστά αφουγκράστηκε ο Γιώργος Σεφέρης «.., μαζί με άλλα, ελληνισμός θα πει ανθρωπισμός». Όμως η ιστορική μας μοίρα είναι αλληλένδετη με τη γεωγραφική μας θέση – βρισκόμαστε στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και δύο συγκρουόμενων ρευμάτων. Σταθήκαμε όρθιοι μεσα στους αιώνες παρά τα τράυματα, τις κακουχίες, τις γενοκτονίες, τους Ρωμαιους, τους Βησιγότθους, τους Άραβες, τους Οθωμανούς και τους Γερμανούς. Παρά τους εμφυλίους, τους κοτζαμπάσηδες, τους Νενέκους, τους δεσποτικούς αφορισμούς, τους πολιτικάντηδες της διαφθοράς και τους πραξικοματίες στρατιωτικούς. 

Το χώμα

Ως αυτόχθονες στο τόπο αυτό έχουμε μια πνευματική, σωματική, κοινωνική και πολιτιστική σύνδεση με την γή που ξεπερνάει την διάσταση του χρόνου και μας δίνει την ταυτότητα μας. Μέσα σε αυτό το σύμπλεγμα στεριάς και θάλασσας ειναι θαμμένοι οι πρόγονοι μας και οι προσδοκίες και τα όνειρα αιώνων. Τα δέντρα, τα αμπέλια και οι ελαιώνες μας είναι σμιλεμένα από γενιά σε γενιά. Κάθε βουνοπλαγιά, κοιλάδα, δάσος, κάμπος, όρμος και λιμάνι συμβαδίζουν μαζί μας στους αιώνες. Εσωκλείουν μέσα τους αναμνήσεις από γεγονότα που συνδέονται με τις αφηγήσεις του λαού μας - μετέχουν στην διαδραμάτιση αυτών. 

Στο χώμα αυτό αδίακοπα και για χιλιάδες χρόνια πάντα έβρισκε καταφύγιο η γλώσσα μας ως εκφραστική συνέχεια του Ελληνισμού. Ως φορέας ήθους και αξιών η γλώσσα μας συνέβαλλε και συμβάλλει την νόηση και την διαδικασία σκέψης μας. Αποτελεί έναν σημαντικό παράγοντα διαμόρφωσης μιας συγκροτημένης κόσμοαντίληψης που για αιώνες βρήκε έκφραση και τροφή σε αυτό το τόπο. 

Κρίση και μιμητισμός

Σημερα ο τόπος μας διέρχεται μια κρίση και μια εσωτερική αποσύνθεση. Αυτό είναι αποτέλεσμα χρόνιας πνευματικής στειρότητας και μιας υποτελής αντίληψης των πραγμάτων. Η γεννιά μας καλείται να αναμετρηθεί και να επανακαθορίσει μέσα στην παγκόσμια κλίμακα την σχέση μας με τη χώρα μας, την πόλη μας και το χωριό μας. "Τα πάντα ρει" και η παγκοσμιοποίηση είναι σήμερα μια ανεπίστρεπτη πραγματικότητα. Αγνοώντας την δεν σημαίνει ότι και εκείνη θα μας αγνοήσει. Αν θέλουμε να αποφύγουμε την εθνική μας εκποίηση πρέπει να συνύπάρξουμε μαζι της. Όμως πραγματική και διαχρονική συνύπαρξη δέν μπορεί να υπάρξει χωρίς αυτεπίγνωση και την επικράτηση ενός «νέου παραδείγματος». 

Ο κακέκτυπος μιμητισμός ιδεολογημάτων και συμπεριφορών που εδώ και δεκαετίες προβάλεται και υιοθετείται από μια κυρίαρχη (;) ψευτοδιανόηση πρέπει να τελειώσει. Πρέπει να αποκτήσουμε πρόταση πολιτισμού (κοινωνικού και πολιτικού). Να αποκτήσουμε λόγο και ισορροπία του μέτρου. Αυτό θα επιτευχθεί μόνο όταν υπάρξει κοινωνική αποδοχή και συναίνεση, όταν ξαναγαπήσουμε την φύση μας, όταν κατανοήσουμε το τόπο μας και πάρουμε το χώμα μας στα χέρια μας.

Πρέπει να γίνουμε ανταγωνιστικοί, να παράγουμε όσα τρώμε, να παράγουμε διανόηση και να εκμεταλλευόμαστε τα προϊοντα της διανόησης μας. Όπως πολύ σωστά κατανόησε ο Παναγιώτης Κονδύλης ένα έθνος δεν μπορεί να επιβιώσει αν δεν καταφέρει να αποτελέσει «[...]ανταγωνιστική πολιτική μονάδα μέσα στην πλανητική εποχή[....]». 

Καινούργιες φωνές

Αρκετά υποσιτιστήκαμε με την εθνοκαπηλεία και τον εθνομηδενισμό. Ήρθε η ώρα να αναρωτηθούμε τι είμαστε και τι θέλουμε να είμαστε μέσα στο παγκόσμιο γίγνεσθαι. Η αναστροφή της κρίσης απαιτεί καινούργιες φωνές, απαιτεί μια καινούργια αφήγηση. Όχι για να ομφαλοσκοπήσουμε αλλά για να κοιτάξουμε την πραγματικότητα κατάματα. Για να επιτύχουμε της ανανέωση της γνώσης και δια μέσου αυτής να ξεπεράσουμε την κρίση της εποχής μας. 

Η αντίληψη ότι ως λαός είμαστε ανήμποροι να αλλάξουμε αυτά που συμβαίνουν γύρω μας είναι λανθασμένη και επικύνδυνη γιατί μπορεί να γίνει αυτοεκπληρούμενη. Εάν εμείς δεν αγωνιστούμε για το τόπο μας τότε ποιός; Αυτό το χώμα δεν πρέπει να το πουλήσουμε. 

Βασίλης Θεοδοσίου Γιαβρής
Δικηγόρος & Πολιτικός Επιστήμονας

Μελβούρνη, 

29 Δεκέμβρίου 2015